Samen werk maken van een toekomstgerichte en evenwichtige energiemarkt
10 aanbevelingen voor de energiemarkt van morgen
Afbeelding
De energietransitie
De energiesector is in volle verandering. Beleidsmakers én gebruikers zien het belang van CO2-reductie en duurzaamheid. Energieproductie verschuift van grote centrales naar versnipperde locaties waar hernieuwbare energiebronnen beschikbaar zijn. De gebruiker produceert ook zelf steeds meer zelf energie. De rol van de klant moet daarom evolueren, naar meer inspraak en controle. Digitalisatie en technologische innovatie zijn essentiële hulpmiddelen bij deze uitdagingen .
Een aantal tendenzen van de energietransitie zijn nu al duidelijk. Een van de grote uitdagingen wordt de capaciteit: het vermogen om op elk moment voldoende energie te produceren en te transporteren. Er is een grote flexibiliteit nodig om in te spelen op het wisselend aanbod. Gebruikers zullen dan ook meer inzicht moeten krijgen in de momenten waarop energie duur is, en hun gedrag waar nodig aanpassen. Met nieuwe diensten en technologieën zal het energiesysteem gaandeweg efficiënter worden.
Afbeelding
Gezonde markt als motor
Om de vier kernwaarden – duurzaamheid, beschikbaarheid, betaalbaarheid en klantenbetrokkenheid – te realiseren, zullen grote investeringen nodig zijn. Zowel de energiebedrijven, de netbedrijven als de burger zullen moeten investeren.
De beste manier om die te realiseren, is door een competitieve markt haar ding te laten doen. Gezonde concurrentie stimuleert de zoektocht naar efficiëntie, een breed productaanbod en constante innovatie in producten en businessmodellen. Een correcte prijs die vrij kan schommelen is daarvoor de eerste vereiste.
In een gezonde markt heeft de klant keuzevrijheid. De rollen van de netbeheerders en de marktspelers zijn duidelijk afgebakend. Marktspelers beconcurreren elkaar op gelijke voet en de prijzen zijn vrij.
Een stabiel wettelijk kader boezemt klanten en investeerders vertrouwen in. Deze vrije markt functioneert het best zonder interventies. De overheid moet bijkomende beleidsdoelstellingen vertalen in marktconforme instrumenten.
Afbeelding
1. De klant wil vernieuwde energiediensten en reageren op prijssignalen.
Klanten willen actief deelnemen aan de markt en flexibiliteit leveren. Ze moeten dus toegang hebben tot correcte prijssignalen.
Daarom moeten de vangnetregulering en de terugdraaiende tellers verdwijnen.
De kosten van de openbare dienstverplichtingen op de factuur moeten ook verminderen zodat de echte waarde van energie duidelijk wordt.
Afbeelding
2. Digitalisering biedt de klant meer inzicht en controle
Digitale toepassingen zullen de efficiëntie verhogen voor gebruikers, netbeheerders en leveranciers.
Het is dus tijd om de installatie van slimme meters te versnellen en resoluut de kaart te trekken van digitalisering.
Robuuste dataplatformen en heldere regels over het gebruik van data moeten deze evolutie ondersteunen.
Afbeelding
3. Een open, internationale markt biedt meer efficiëntie en zekerheid.
Een geïntegreerde markt, bij voorkeur op Europees niveau, is efficiënter en leidt tot optimale prijzen.
Netbeheerders zullen moeten samenwerken op basis van geharmoniseerde regels.
Zij moeten ook transparant zijn over de beschikbare netcapaciteit.
Afbeelding
4. Een performante dagmarkt voor energie maakt efficiënt gebruik van alle beschikbare capaciteit.
Een efficiënte dagmarkt zorgt voor een correcte prijs.
Administratieve interventies beperken de prijsvorming en zijn dus niet wenselijk.
Kostenhandicaps – bijvoorbeeld injectietarieven – benadelen Belgische centrales ten opzichte van centrales in andere landen en moeten zo snel mogelijk verdwijnen.
Afbeelding
5. Marktspelers, inclusief klanten, zorgen zelf voor een evenwicht tussen productie en afname.
De productie van elektriciteit is steeds meer afhankelijk van de zon of de wind.
Het is voor marktpartijen een uitdaging om de dagelijkse schommelingen in de productie het hoofd te bieden: zij willen daarom transparante en goed werkende korte-termijn-markten om snel op deze fluctuaties te kunnen inspelen.
De netbeheerder koopt daarnaast nog reserves aan op de markt en moet die zo efficiënt mogelijk inzetten.
Afbeelding
6. Marktspelers, inclusief klanten, reageren dynamisch op lokaal overaanbod.
Op sommige momenten is het net niet in staat om alle lokaal geproduceerde energie te vervoeren.
Alle marktspelers moeten real-time informatie krijgen zodat ze gepast kunnen reageren.
Bovendien is er nood aan een dynamisch mechanisme om overaanbod te regelen. De gebruiker moet immers correct vergoed worden voor de diensten die hij levert aan het net.
Afbeelding
7. Koolstofarme energie moet aantrekkelijker worden.
Meer investeringen zijn nodig.
Het Europese ‘Emission Trading Scheme’ (ETS) is een belangrijk mechanisme dat de investeringen in de goede richting zal sturen.
Een sterk CO2-prijssignaal zal het gebruik van koolstofarme technologieën bevoordelen en toelaten om de steun voor hernieuwbare energie af te bouwen.
Afbeelding
8. Hernieuwbare energie moet een groter aandeel krijgen, deels door productie van de gebruiker zelf.
Hernieuwbare energie moet gaandeweg verder ingepast worden in de markt.
Steunsystemen mogen een efficiënte marktwerking niet in het gedrang brengen.
De steunprogramma’s moeten ook verder naar elkaar toegroeien op Europees niveau.
Afbeelding
9. Beschikbaar en betaalbaar gas speelt een essentiële rol in de energietransitie.
Aardgas is een koolstofarme, flexibele en relatief overvloedig beschikbare energiebron. België heeft een goede gasinfrastructuur en haar centrale ligging in Europa als extra troef.
Dit zorgt voor – zowel voor particulieren als industriële spelers – een veilige markt met competitieve prijzen.
Flexibele gascentrales zijn belangrijk in de energietransitie: een goede gasinfrastructuur en aantrekkelijke tarieven zijn dan ook een must.
Afbeelding
10. Door de invoering van een capaciteitsmarkt krijgt de klant op elk moment energiezekerheid.
De energiemarkt van vandaag biedt geen garantie dat er altijd voldoende capaciteit is.
Landen moeten meer samenwerken, ook om de risico’s inzake bevoorradingszekerheid in kaart te brengen.
Om de bevoorradingszekerheid veilig te stellen, moet de overheid de energiemarkt vervolledigen met een capaciteitsmarkt.
Afbeelding
Interessante links & contacts
Brochure New Market Design
Nog meer weten? voor een gedetailleerde presentatie of vragen, aarzel niet contact op te nemen met FEBEG
Luc Huysmans
power generations & environmental policy advisor, FEBEG
luc.huysmans@febeg.be
+32 496 59 54 15
‘Samen werk maken van een toekomstgerichte en evenwichtige energiemarkt’
