FEBEG bericht aan de toekomstige federale regering en ministers: Laten we de post-COVID-19 herstel te richten op toekomstige investeringen in de energietransitie. FEBEG illustreert deze aanpak aan de hand van 8 actiepunten.

Toekomstgericht investeren in de energie transitie

De Coronacrisis heeft ons met de neus op de feiten geduwd. De impact was abrupt en heeft een schokgolf door de energiesector gestuurd. De vraag naar elektriciteit (-19% tot -28%) en gas (-11% tot -15%) was sterk gedaald. Ook de prijzen op de groothandelsmarkten waren sterk gedaald. Energiebedrijven moesten overtollige, in het verleden reeds aangekochte energievolumes met verlies terug op de markt verkopen. We hebben een blik op de toekomst kunnen werpen op vlak van prijzen. Zo zijn er meerdere dagen met negatieve prijzen op de day-ahead markt geweest, een fenomeen dat we pas na 2030 verwacht hadden. Ook op sociaal vlak had de crisis een belangrijke impact op onze klanten. Het aantal residentiële en professionele klanten dat betaalfaciliteiten aanvroeg was sterk gestegen en ligt voor de professionele klanten nog steeds veel hoger dan vóór de crisis.

Daarnaast zijn er de Europese doelstellingen op vlak van energie en klimaat (broeikasgasreductie, hernieuwbare energie en energie-efficiëntie) die belangrijke investeringen noodzakelijk maken.

We kunnen dan ook belangrijke lessen trekken uit de crisis - en net als de Europese Commissie, het Internationaal Energieagentschap1 en een reeks Europese regeringen - de economische relancemaatregelen na de Corona-crisis richten op investeringen in een toekomstgerichte innovatieve energietransitie waarbij we de lessen van de crisis combineren met de uitdagingen van de Europese 2030 doelstellingen.  

Dit is uitgewerkt in volgende 8 punten (bijlages aan die punten zijn beschikbaar onderaan de tekst):

1. Bevoorradingszekerheid waarborgen door de CRM snel te operationaliseren

  • Het CRM-dossier is cruciaal. De regering behandelt dit dossier met de hoogste prioriteit, betrekt het parlement en neemt de nodige beslissingen om de CRM tijdig operationeel te hebben. Alle acties die kunnen leiden tot vertraging moeten worden vermeden.
  • Het voorgestelde CRM moet wel voldoen aan de regels inzake staatssteun om te voorkomen dat investeerders worden blootgesteld aan regelgevingsrisico.
  • Duidelijkheid is ook snel nodig omtrent het al dan niet verlengen van de nucleaire capaciteit.
  • Speciale aandacht is nodig voor de winters 22/23; 23/24; 24/25 (4000 MW nucleair wordt op zeer korte termijn gesloten, nieuwe binnenlandse productiecapaciteit is er dan nog niet).

2. Uitbouw offshore windenergie

  • De openbare aanbestedingsprocedure voor nieuwe offshore windcapaciteit wordt snel verder uitgewerkt en opgestart.
  • De federale overheid werkt samen met de regionale en lokale overheden om draagvlak te creëren bij de bevolking voor de netverbinding en zo snel mogelijk de vergunningen voor de realisatie van deze netverbinding toe te kennen.
  • Samenwerking met de andere landen rond de Noordzee voor de uitbouw van een offshore grid.

3. Vergroening gas

  • Uitwerking van een doorgerekende en wetenschappelijk gefundeerde langetermijnvisie voor hernieuwbare en koolstofarme gassen waarin rekening gehouden wordt met de toekomstige noden.
  • Demonstratieprojecten zijn noodzakelijk en moeten versneld worden bvb. voor openbaar vervoer, CO2-transport en -opslag, CO2-afvang en hergebruik, injectie van biogas, industriële toepassingen van waterstof en koolstofarme gassen.
  • De overheid moet een kader uitwerken dat de transitie bevordert. Zo zijn er technische aspecten i.v.m. gaskwaliteit waarover afspraken nodig zijn, de marktrollen moeten gedefinieerd en toegekend worden, vergunningskader is noodzakelijk, uitwerken van een kader voor o.a. tarieven, third party access ed…  voor transport van waterstof en geïnjecteerd bio-methaan, een kader voor de financiering van onderzoeks- en demonstratieprojecten,….
  • Om een belangrijke rol te kunnen spelen op EU_niveau is samenwerking en afstemming tussen de federale en de regionale niveaus noodzakelijk. Ook samenwerking met de buurlanden is noodzakelijk om vlot transport van CO2 en anderzijds waterstof en bio-methaan mogelijk te maken.

4. Vergroenen van de mobiliteit

  • We evalueren het lopende beleid en heroriënteren waar nodig zodat elektro- en gasmobiliteit de voorkeur krijgen op diesel- en benzinevoertuigen 
  • Dat vereist ook een ambitieuze strategie op vlak van laadinfrastructuur. De federale overheid kan zorgen voor bvb. een hogere fiscale aftrekbaarheid voor de investering in laadpalen en zo samen met de gewesten zorgen voor een versnelling van de groene mobiliteit.

5. Zet in op digitalisatie om de transitie te versnellen

  • Een inclusief beleid om alle klanten toegang te geven tot digitale middelen.
  • Zorg dat digitale dienstverlening (contracten, toegang tot klantenzones ed.)  de standaard wordt.
  • De focus ligt vooral op de prijs van de producten elektriciteit en gas. Hou rekening met het  niveau van dienstverlening van de verschillende producten.
  • Herdenk de klassieke beschermingsprocessen (tariefvoordeel, …) voor klanten vanuit een digitale wereld waarin toegang tot en participatie aan de digitale processen (digitale meter, dynamische prijsformules, …) belangrijker worden.

6. De energie factuur verlichten en klanten bescherming

  • Een holistische aanpak van armoede door samen met de regio’s in te zetten op energie-efficiëntie en het beperken van de schuldopbouw bij klanten met betalingsmoeilijkheden. Extra middelen worden voorzien voor OCMW’s.
  • Vereenvoudigen en verlichten van de elektriciteitsfactuur door transparantie te bieden over ‘wat’ en ‘hoe‘ dit moet gefinancierd worden en dit door middel van doeltreffende oplossingen voor de betaalbaarheid. De  vereenvoudigde energiefactuur wordt gelijktijdig ingevoerd in de 3 regio’s.   
  • We evalueren het systeem van het sociaal tarief aan de inhoud van de nieuwe elektriciteitsrichtlijn. Er worden richtsnoeren/principes ingeschreven in de elektriciteits- en gaswet om de kostenreflectiviteit voor de leveranciers te waarborgen. De leveranciers willen bij dit overleg-proces graag betrokken worden.
  • Consumentenbescherming is enkel gegarandeerd indien alle spelers dezelfde regels hanteren. We creëren daarom een gelijk speelveld met alle actoren die in relatie staan met de klant.
  • Het marktmodel wordt tijdelijk aangepast zodat risico’s op wanbetaling gekoppeld aan Covid-19 gedeeld worden over de gehele waardeketen.  
  • Faire prijsvergelijking, rekening houdend met diensten en kwaliteit van de service.

7. Koolstofprijs

  • We verrichten een grondig onderzoek naar de effecten van de invoering van een koolstofprijs en dit met name op de klimaatimpact, de concurrentiekracht van de bedrijven en de sociale impact ervan.
  • Om een gelijk speelveld te bewaren gebeurt de invoering van een minimum koolstofprijs voor de non-ETS-sectoren idealiter op Europees niveau. De harmonisatie van een koolstofprijs tussen de verschillende regio’s in België en onze buurlanden is dan ook essentieel.
  • We zorgen voor een strikte scheiding tussen de koolstofprijs op basis van het ETS en de invoering van een eventuele minimumprijs voor koolstof voor de non-ETS-sectoren.
  • De inkomsten van een koolstofprijs worden ingezet om de klimaat- en energietransitie te financieren.
  • Het regelgevend kader moet transparant en voorspelbaar zijn. Op die manier kunnen bedrijven en burgers rationeel inspelen op te verwachten veranderingen.

8. Goed functionerende overheid

  • Globale en gedeelde visie over het energiebeleid en de energietransitie en betere afstemming tussen de beleidsniveaus.
  • Relanceplannen zetten in op versnellen van de energietransitie.
  • Duidelijke bevoegdheidsregels uitwerken voor energiedragers van de toekomst.
  • Versterken van de administratie om voordelen te putten uit de EU regels en de EU steunmaatregelen.
  • Globale visie op consumentenbescherming.
  • De financiering van de Federale Ombudsdienst voor energie meer en meer verdelen over de oorsprong van het aantal klachten.
  • De federale overheid neemt een voorbeeldrol op zich op vlak van energie-efficiëntie van de eigen gebouwen.

Download hier de bijlage bij de FEBEG-nota 'Preformatie 2020'.