Elektriciteitssector

Een markt in volle evolutie

Sinds 2003 en met de publicatie van de Europese richtlijn met betrekking tot ‘de gemeenschappelijke regels voor de interne elektriciteitsmarkt’ is de elektriciteitsmarkt grondig veranderd. De richtlijn werd omgezet in een Belgische wet op 1 juni 2005.

Terwijl ze voordien op nationaal niveau was geïntegreerd, is de elektriciteitsmarkt momenteel operationeel via een groot aantal actoren waarvan sommigen werken binnen het kader van een gereguleerd monopolie en anderen binnen een concurrentieel niet-gereguleerd (geliberaliseerd) kader. Gelijklopend hiermee heeft het opkomen van hernieuwbare energiebronnen de productiemethodes aanzienlijk veranderd. De productiemethodes moeten bovendien steeds flexibeler worden om aan de beste prijs tegemoet te komen aan de vraag.

Marktschema voor en na liberalisering

Voornaamste actoren op de markt

Om de elektriciteit tot aan de verbruikers te brengen, heeft men:

De producenten: Zij produceren elektriciteit en beschikken samen over een uitgebreid productieapparaat en productietechnologieën, wat een gevarieerde energiemix toelaat die noodzakelijk is voor de constante bevorrading van de markt. Zij verkopen hun elektriciteit op de elektriciteitsmarkt (via rechtstreekse transacties of de elektriciteitsbeurzen) aan leveranciers, rechtstreekse industriële gebruikers en traders, in het binnen- en buitenland. De concurrentie en de liberalisering gelden voor de elektriciteitsproducenten.
De elektriciteitsmarkt: Dit is het uitwisselingspunt van de markt waar producenten, operatoren van flexibiliteitsdiensten, leveranciers, traders en soms eindgebruikers elektriciteit aan- en verkopen op nationaal en internationaal niveau. Door de liberalisering van de markten en de opmars van hernieuwbare intermitterende energiebronnen, spelen de markt en de elektriciteitsbeurzen (Belpex in België) een cruciale en steeds groeiende rol. De concurrentie en de liberalisering zijn van toepassing bij deze activiteiten.
De transmissienetwerk: De TNB (transmissienetbeheerder) beheert, onderhoudt en verbetert de hoog- en middenspanningslijnen die een essentieel aandeel van de elektriciteit in België en Europa vervoeren. Het grootste deel van de productiecapaciteit van de producenten is rechtstreeks verbonden met deze netten. De TNB is de eindverantwoordelijke voor het evenwicht van het net. De TNB (ELIA in België) is ook verantwoordelijk voor de transit van de elektriciteit in het kader van de interconnecties. De TNB is door de overheid gemachtigd en beschikt over een gereguleerd monopolie om zijn activiteiten te ontplooien.
De distributienetwerken: De DNB (distributienetbeheerders) brengen de stroom tot in de verschillende regio’s, bij de eindverbruiker. Sommige afzonderlijke productie-eenheden (windmolens, WKK’s, enz.), evenals de fotovoltaïsche panelen van de ondernemingen en de particulieren injecteren hun productie rechtstreeks op het lokale net. De DNB beschikken over een gereguleerd monopolie in de respectievelijke regio waar zij actief zijn.
De leveranciers: Zij bedrijven de commerciële activiteit van de elektriciteitsverkoop en gaan leveringscontracten aan met zowel professionele als particuliere eindklanten. Om aan hun klanten te kunnen leveren moeten zij eerst de elektriciteit aankopen op de markt (beurs, rechtstreekse transactie met producenten, eigen productie, flexibiliteitsbronnen, enz.) in het binnen- of buitenland. Het aantal leveranciers is in de geliberaliseerde en buitengewoon concurrentieel markt spectaculair vermeerderd. De leverancier moet beschikken over een leveringsvergunning uitgereikt door de overheid. De leverancier is het SPOC (single point of contact) van de eindgebruiker, zowel op commercieel vlak als op vlak van facturatie. Naast de energieprijs int de leverancier dus alle taksen en alle kosten voor transport en distributie die respectievelijk voor rekening zijn van de overheid, de TNB en de DNB.

FEBEG verdedigt de belangen van de producenten en leveranciers, evenals van de dienstenbedrijven voor energie.