Betaalfaciliteiten voor gas- en elektriciteitsverbruikers

Sinds 15 maart 2020, de officiële start van de Corona pandemie, volgt de FEBEG van nabij de betalingsmoeilijkheden van consumenten en de resultaten van de maatregelen die haar leden namen om hun getroffen klanten te helpen.

Verderop in dit artikel analyseren wij ook de evolutie in de toegekende betalingsfaciliteiten als gevolg van de ongekende prijsstijging op de groothandelsmarkten voor energie.

FEBEG maakt een nieuwe balans op van de betalingsfaciliteiten op 15 december 2021

• Over de gehele onderzochte periode hebben elektriciteits- en gasleveranciers (1) cumulatief bijna 3,5 miljoen aan betalingsfaciliteiten en aanpassingen aan voorschotten ingeleid/ toegekend voor een totaalbedrag van ongeveer 675 miljoen euro.
• Als we alleen naar deze betalingsfaciliteiten kijken (hetzij de aanvragen voor een betalingsuitstel of het opstarten van een nieuw afbetaalplan), werden er over de betrokken periode 1,06 miljoen toegekend, voor een onderliggende waarde van 609 miljoen euro.
• 92% van de betalingsfaciliteiten zijn bestemd voor particulieren, wat echter slechts met 64% van de bedragen overeenkomt. Het resterende percentage betreft de B2B- en SOHO-markten waar het verbruik per klant gemiddeld hoger ligt.
• De gemiddelde duur van de opgestarte betalingsplannen voor residentiële klanten is 6,22 maanden. Het gemiddelde bedrag ervan bedraagt 612,25 euro.
• Regionale verdeling van uitgestelde betalingen voor residentiële klanten:
  • Vlaanderen: 39,7%
  • Wallonië: 41,8%
  • Brussel: 18,4%
• Regionale verdeling van betalingsplannen (spreiding) voor residentiële klanten:
• Vlaanderen: 34,2%
  • Wallonië: 46,9%
  • Brussel: 18,9%

Definitieve conclusies te trekken uit de analyse van deze cijfers is moeilijk, aangezien wij niet kunnen vergelijken met de periode voor 2020.

Evaluatie Corona Charter

Sinds het begin van de Coronacrisis hebben de elektriciteits- en gasleveranciers alles in het werk gesteld om hun klanten te steunen en hen door deze kritieke periode heen te helpen door zich flexibel op te stellen en passende betalingsvoorwaarden toe te staan.
Op initiatief van minister van Energie Tinne Van der Straeten (samen met collega’s vicepremier Pierre-Yves Dermagne en Staatssecretaris Eva De Bleeker) verbinden de energieleveranciers die het "Corona-Charter" hebben ondertekend, zich ertoe dit beleid voort te zetten tijdens de herstelperiode. We kunnen al een eerste evaluatie maken: 

• Leveranciers kwamen tegemoet aan de behoeften van hun klanten met betalingsmoeilijkheden door kosteloze, flexibele en op maat gemaakte betalingsfaciliteiten aan te bieden.
• Tijdens de eerste lockdown werden proactief betaalmodaliteiten aangeboden aan B2B-klanten in de getroffen sectoren. De leveranciers zetten meer middelen om de klanten telefonisch te contacteren in het geval van een openstaande schuld om een oplossing te vinden.
• Deze aanpak werd ook toegepast bij de klanten getroffen door overstromingen in de zomer van 2021. De leveranciers zijn de getroffen klanten proactief gaan contacteren om de situatie te bevragen en een oplossing te zoeken voor het openstaande saldo
• Toen de COVID-maatregelen bijna allemaal waren opgeheven en het verbruik van de klanten weer toenam - op hetzelfde ogenblik dat de energieprijzen sterk stegen - werden de klanten aangemoedigd hun voorschotten regelmatig te controleren en aan te passen om een grote opleg op de volgende afrekening te voorkomen.
• Aan deze Corona betalingsfaciliteiten zijn geen bijkomende vraag naar garanties en kosten verbonden.
• Er werden geen leveringscontracten beëindigd louter en alleen door de Coronacrisis. De leveranciers pasten hun interne processen daartoe aan.
• De voorschotverlaging aan de begunstigden van het sociaal tarief werd doorgevoerd zoals gevraagd, met een opmerkelijke piek in de aanvragen tussen 15 mei en 15 juni 2021, toen de leveranciers de lijsten van de betrokken klanten van de FOD-Energie ontvingen.
• Hiermee komen de leveranciers hun verbintenissen van het Corona Charter na.

Impact van hogere energie detailhandelsprijzen op de aanvragen voor betalingsfaciliteiten

De cijfers per 15 december 2021 toonden nog geen stijging in de vraag naar betalingsfaciliteiten als gevolg van de recente aanzienlijke stijging van de kleinhandelsprijzen voor energie. 

Er moet inderdaad rekening gehouden worden met een aantal corrigerende factoren. Veel klanten genieten immers nog steeds van een contract met vast tarief dat zij vóór de sterke stijging van de energieprijzen hebben afgesloten. Men moet ook rekening houden met het effect van het zeer voordelige sociale tarief waarvan één op de vijf gezinnen geniet. De stijging van het sociaal tarief is momenteel beperkt (via een afvlakkingssysteem).

Bovendien nam of bevestigde de federale regering nog een aantal verzachtende maatregelen:

• Een forfaitaire terugbetaling van 80 euro aan de begunstigden van het sociaal tarief
• De inkomens van veel werknemers en de sociale uitkeringen stijgen momenteel via de automatische indexering
• Een bijkomende verlenging van het tijdelijk sociaal tarief voor rechthebbenden met een verhoogde tegemoetkoming.

Daarenboven wordt een verlaagd btw-tarief voorzien voor verbruik vanaf 1 maart tot 30 juni 2022 en wordt er ook nog gedacht aan een eenmalige forfaitaire warmingspremie van 100 EUR;

Deze verzachtende factoren, in combinatie met het feit dat, op 15 december 2021, het effect van de verhoging nog niet volledig is doorberekend aan alle eindafnemers, verklaart waarschijnlijk waarom de betalingsmoeilijkheden nog niet significant waren toegenomen. Het zal wellicht nog enkele maanden duren voordat de leveranciers hieruit conclusies kunnen trekken.

Structurele bedreiging voor de financiële gezondheid van leveranciers

Er is niettemin waakzaamheid geboden. De aanhoudende prijsstijgingen van energie worden een belangrijk zorgpunt en zullen hoe dan ook een impact hebben op de vraag naar extra betalingsfaciliteiten. Dit zal bij eenzelfde aantal aanvragen ook de blootstelling van de leverancier aan risico’s verhogen. 

Wanbetalingen vormen een serieuze bedreiging voor de leveranciers. Dit was al het geval vóór de prijzencrisis en de situatie zal mogelijk nog verslechteren nu de facturen stijgen.

FEBEG vraagt een eerlijke verdeling van de risico's tussen de verschillende actoren in de factuur, dit in verhouding tot hun respectieve aandeel hierin. De leveranciers betalen de transmissie- en distributiekosten en de meeste belastingen, heffingen en ODV’s die in de factuur zijn opgenomen, door aan de netbeheerders en diverse overheidsinstanties. Ongeacht of de klanten hun facturen al dan niet betalen, blijven de leveranciers deze bedragen verschuldigd.

Het effect van wanbetalingen op de winstgevendheid van leveranciers is aanzienlijk. De totale kost van onbetaalde facturen dat de bedrijfsresultaten van leveranciers negatief beïnvloed werden in 2020 op ongeveer 76,4 miljoen euro geraamd. Dit cijfer is de afgelopen jaren relatief stabiel gebleven, met een jaarlijks gemiddelde van 74 miljoen euro over de laatste vijf jaar. 

_{(1) Geaggregeerde cijfers voor Essent, Luminus, TotalEnergies, Eneco, Engie (sinds 11/2022, zijn de cijfers van Essent meegenomen in de cijfers van Luminus). De cijfers niet geëxtrapoleerd naar de volledige markt. Aantal betalingsfaciliteiten is dus wellicht hoger dan hier vermeld.}