Gas- en elektriciteitsleveranciers krijgen, indien nodig, staatsgaranties

De federale regering heeft beslist om gas- en elektriciteitsleveranciers de mogelijkheid te bieden een staatsgarantie te verkrijgen. Dat vormt een impliciete erkenning van de bewezen financieringsproblemen waarmee zij te kampen hebben. Het is positief dat de Belgische regering in deze moeilijke en volatiele context van de energiemarkten tijdig anticipeert. Ondanks het geboden garantiesysteem zal de sector bliven steunen op zijn bestaande financieringsbronnen.

Belangrijkste redenen voor de druk op de kasstroom van leveranciers

De kasstroom van de leveranciers staat al geruime tijd onder druk. Ten bewijze: een niet-limitatieve lijst van de oorzaken van deze financieringsproblemen:

• Zeer hoge prijzen op de gas- en elektriciteitsmarkten. Daardoor worden de financiële garanties die nodig om vooraf energie te kopen op de groothandelsmarkten (collaterals), steeds groter;
• Het vooruitzicht op een winter waarin het verbruik van de klanten gemiddeld niet voldoende wordt gedekt door de som van hun voorschotten;
• Extreem hoge onevenwichtskosten voor leveranciers in hun rol als evenwichtsbeheerder (BRP). De leverancier moet op elk moment evenveel energie beschikbaar stellen op het distributienetwerk als zijn klanten verbruiken. Te weinig geleverde energie leidt tot zeer hoge boetes. Deze complexe taak is nog moeilijker in een context van zeer onzekere consumptieniveaus;
• Prefinanciering door de leveranciers van het aanzienlijke verschil tussen het sociaal tarief en het gemiddelde commerciële tarief (voor de traditionele begunstigden van dit tarief). De invoering van het sociale tarief voor één huishouden op vijf in België is bovendien niet kostenneutraal voor de leveranciers. De compensatie is immers ontoereikend, en levert dus aanzienlijke verliezen op; 
• Een sterk toenemend risico dat klanten in gebreke blijven. In geval van wanbetaling verliest de leverancier niet alleen zijn eigen energieaandeel in de energiefactuur. Hij is ook verplicht de kosten van de netbeheerders te betalen, alsmede de belastingen, heffingen en openbare dienstverplichtingen aan de verschillende federale en regionale overheidsinstanties. In dit verband eist FEBEG dat, in geval van niet-betaling, elk van de actoren in de factuur zijn specifieke aandeel voor zijn rekening neemt.

De combinatie van deze factoren heeft geleid tot een explosie van de financieringsbehoeften van leveranciers. Die hebben voor de komende winter zeer veel werkkapitaal nodig.

Deze behoefte is bijna vertienvoudigd ten opzichte van het begin van de prijscrisis op de gasmarkten. Met andere woorden, een leverancier moet momenteel in 1 maand bijna evenveel cash mobiliseren als vroeger in 1 jaar.

Ter herinnering: volgens een studie van SIA-Partners hadden de vijf grootste Belgische leveranciers in 2021 een gemiddelde negatieve winst (EBIT = winst voor interesten en belastingen) van -0,5%. Het jaar 2022 belooft niet veel beter.

Marc Van den Bosch, algemeen directeur FEBEG: "Staatsgaranties zullen door Belgische elektriciteits- en gasleveranciers alleen als laatste redmiddel worden gebruikt. Onze leden leveranciers gedragen zich als goede huisvaders. Ze doen hun uiterste best om met traditionele middelen hun financieel evenwicht te bewaren. Het gebruik van deze staatsgaranties is trouwens niet gratis en aan beperkende voorwaarden gebonden. De mogelijkheid om een beroep te doen op deze ultieme staatsgarantie is bedoeld om de consumenten gerust te stellen over de duurzaamheid van de energievoorziening van/door hun huidige of toekomstige leverancier.”

Een Europees fenomeen

De spanning in de kasstroom van de leveranciers is zeker geen exclusief Belgische situatie. Een soortgelijke vaststelling is gedaan op Europese schaal.

ACER, de vereniging die de regulatoren van de verschillende Europese lidstaten verenigt, heeft in een recent rapport bevestigd dat de overgrote meerderheid van de Europese leveranciers cashflowproblemen heeft en momenteel verlies lijdt.

Verscheidene landen (waaronder Frankrijk, Duitsland, Finland, Zwitserland, Oostenrijk, enz.) zijn België voorgegaan met grootschalige steunplannen voor leveranciers, producenten en handelaren op de energiemarkten .